Áp thuế GTGT hàng hóa giá trị nhỏ: Đảm bảo hài hòa lợi ích ngân sách, doanh nghiệp và người tiêu dùng

Áp thuế GTGT hàng hóa giá trị nhỏ: Đảm bảo hài hòa lợi ích ngân sách, doanh nghiệp và người tiêu dùng

Việc áp thuế giá trị gia tăng trên hàng hóa giá trị nhỏ là một chính sách có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng cần được xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo sự hài hòa giữa mục tiêu tăng thu ngân sách, hỗ trợ doanh nghiệp và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Thương mại điện tử nhiều năm gần đây trở nên bùng nổ, làm tăng đáng kể số lượng hàng hóa nhập khẩu có giá trị nhỏ. Trước đây, do tính chất phức tạp trong công tác quản lý và số lượng giao dịch hàng hóa giá trị nhỏ quá lớn, các lô hàng hóa này thường không/miễn thuế giá trị gia tăng (GTGT).

Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg ngày 30/11/2010 về mức giá trị hàng hóa nhập khẩu gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh được miễn thuế.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện Quyết định số 78 cho đến nay, các quy định của pháp luật về thuế, sự phát triển của thương mại điện tử cũng như thực tiễn quốc tế liên quan đến chính sách thuế đối với hàng hóa nhập khẩu trị giá thấp gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh đã có nhiều thay đổi, dẫn đến việc cần thiết phải rà soát, điều chỉnh quy định liên quan.

Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 01/2025/QĐ-TTg bãi bỏ Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 18/02/2025.

Quyết định 01/2025/QĐ-TTg bãi bỏ toàn bộ Quyết định 78/2010/QĐ-TTg về mức giá trị hàng hóa nhập khẩu gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh được miễn thuế. Hàng hóa nhập khẩu gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh có giá trị dưới 1 triệu đồng sẽ phải nộp thuế GTGT theo quy định hiện hành.

Tăng nguồn thu ngân sách và tạo môi trường công bằng cho doanh nghiệp

Theo ông Nguyễn Quang Huy - Trường đại học Nguyễn Trãi, khi áp thuế, sẽ có tác động tích cực đầu tiên là gia tăng nguồn thu ngân sách Nhà nước. Việc mở rộng diện chịu thuế giúp Nhà nước thu được nhiều hơn từ các giao dịch nhỏ lẻ, đặc biệt trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ.

Một số nhà bán hàng có thể tận dụng kẽ hở từ ngưỡng miễn thuế để chia nhỏ đơn hàng nhằm tránh thuế. Việc áp thuế trên hàng hóa giá trị nhỏ giúp hạn chế thất thu thuế và đảm bảo công bằng, tạo sân chơi minh bạch hơn.

Hiện nay, nhiều quốc gia khác đã áp dụng chính sách tương tự, nhằm tạo sự công bằng giữa hàng nhập khẩu và hàng sản xuất nội địa. Do đó, việc áp dụng thuế như vậy sẽ giúp Việt Nam đồng bộ hơn với thông lệ quốc tế, nâng cao tính cạnh tranh và quản lý thuế hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, khi áp thuế trên loại hàng hóa này sẽ tạo ra một số thách thức. Việc thu thuế trên số lượng giao dịch lớn, nhưng giá trị thấp, có thể làm tăng chi phí quản lý thuế, yêu cầu nâng cấp hệ thống thu thuế điện tử và cải thiện quy trình giám sát. Khối lượng công việc cho cơ quan hải quan và thuế sẽ tăng lên. Đối với hàng hóa nhập khẩu, nếu chính sách áp dụng mà chưa có cơ chế xử lý linh hoạt, có thể dẫn đến tình trạng quá tải trong khâu kiểm tra và thu thuế.

Tín hiệu tích cực nữa đối với việc áp thuế hàng hóa giá trị nhỏ là tạo môi trường kinh doanh công bằng. Các doanh nghiệp trong nước sẽ không còn chịu bất lợi khi hàng hóa giá trị nhỏ nhập khẩu trước đây có thể hưởng ưu đãi thuế, trong khi sản phẩm nội địa lại phải chịu thuế GTGT. Đồng thời, thúc đẩy doanh nghiệp chú trọng chất lượng hơn là cạnh tranh về giá. Khi yếu tố thuế được tính toán đồng đều, doanh nghiệp có thể tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ thay vì chỉ tập trung vào việc tối ưu chi phí thuế.

Bên cạnh đó, khi tất cả các giao dịch đều chịu thuế VAT, người tiêu dùng không còn phải lo lắng về việc một số sản phẩm không chịu thuế trong khi những sản phẩm khác lại có mức thuế cao.

Các doanh nghiệp có xu hướng nâng cao chất lượng sản phẩm thay vì chỉ tập trung vào việc giảm giá để né thuế, mang lại lợi ích lâu dài cho người tiêu dùng.

Tuy nhiên, chi phí mua sắm có thể gia tăng. Khi thuế GTGT áp dụng trên hàng hóa giá trị nhỏ, giá bán có thể điều chỉnh tăng theo, ảnh hưởng đến thói quen chi tiêu của một số nhóm khách hàng, đặc biệt là những người tiêu dùng có thu nhập thấp.

Linh hoạt để chính sách hiệu quả hơn

Cùng quan điểm, PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh - Chuyên gia kinh tế chia sẻ thêm, việc thu thuế GTGT hàng hóa giá trị nhỏ làm cho hàng hóa nhập khẩu chịu thuế GTGT giống như hàng hóa sản xuất kinh doanh trong nước, giúp đảm bảo tính công bằng, bình đẳng, giúp doanh nghiệp trong nước có cơ hội cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu.

Số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan từ tháng 1-6/2024, bình quân mỗi tháng chúng ta có khoảng 1.3-1.9 tỷ USD hàng hóa nhỏ xuyên biên giới không tính thuế. Với số lượng hàng hóa lớn như vậy, bình quân mỗi ngày có khoảng 500 triệu USD hàng hóa qua biên giới không tính thuế. Trong khi đó, các doanh nghiệp sản xuất trong nước phải đóng thuế bình thường và tạo ra một sự bất bình đẳng giữa doanh nghiệp kinh doanh trong nước với hàng hóa nhập khẩu.

Khi áp dụng công nghệ số, việc quản lý lượng lớn hàng hóa không còn quá phức tạp, nên hầu hết các nước trên thế giới đều bỏ việc miễn thuế này.

Đối với người tiêu dùng, về cơ bản, họ giữ nguyên hoặc có thể chịu thuế cao hơn; vì trong thực tế, khi không đóng thuế nhập khẩu, không đóng thuế GTGT, người bán vẫn bán theo giá bình thường mà họ vẫn bán trước đây. Cũng có thể có một số doanh nghiệp nước ngoài khi nhập và bán, họ có giảm trừ thuế. Trong trường hợp như vậy, thuế có thể làm cho giá trị hàng hóa nhập khẩu cao hơn bình thường.

Tuy nhiên hiện nay, việc triển khai thu thuế GTGT đối với hàng hóa nhập khẩu giá trị thấp đặt ra nhiều thách thức như hệ thống khai báo hải quan và các quy trình liên quan chưa được thiết kế để xử lý việc thu thuế này một cách hiệu quả.

Cát Lam

FILI - 11:26:43 07/03/2025