Cách Hải Phòng “lột xác” thành công xưởng sản xuất giữa cuộc chiến thương mại

Cách Hải Phòng “lột xác” thành công xưởng sản xuất giữa cuộc chiến thương mại

Chỉ trong vòng chưa đầy một thập kỷ, Hải Phòng - thành phố cảng miền Bắc - đã chuyển mình thành một trung tâm sản xuất phát triển vượt bậc, với hàng ngàn hecta lấn biển để xây dựng khu kinh tế mới, cảng nước sâu hiện đại phục vụ trực tiếp xuất khẩu .

Ngày nay, Hải Phòng là một trong những cảng khá nhộn nhịp, với giá trị xuất khẩu vượt mốc 26 tỷ USD. Thành quả này có nguồn gốc sâu xa từ những biến động địa chính trị, đặc biệt là cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Donald Trump.

Với vị trí chiến lược trên bờ biển phía Bắc, nằm không xa Thâm Quyến - trung tâm công nghệ sôi động của Trung Quốc, Hải Phòng đã nhanh chóng trở thành điểm đến đầu tư sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi động các chính sách thuế quan của Mỹ đã thúc đẩy những "gã khổng lồ" như LG Electronics và Pegatron - nhà cung cấp chủ lực của Apple - dịch chuyển một phần sản xuất từ Trung Quốc sang Hải Phòng vào khoảng năm 2018.

Cùng lúc đó, Deep C - công ty chuyên cho thuê đất và nhà máy đã xây dựng sẵn - đã đầu tư hàng tỷ USD biến những vùng đánh cá hẻo lánh thành các khu công nghiệp quy mô lớn, thu hút hơn 170 khách hàng, bao gồm những cái tên đình đám như Pegatron và Foxconn.

"Vào thời điểm đó, trong các bài thuyết trình của mình, tôi đã giới thiệu ông Trump như một trong những người bán hàng xuất sắc nhất của tôi", Bruno Jaspaert, CEO của Deep C, chia sẻ. "Trump và chính sách thuế quan của ông ấy đã khiến các công ty nước ngoài bắt đầu cân nhắc liệu có đáng để nỗ lực phát triển hoạt động tại một quốc gia như Việt Nam hay không”.

Làn sóng đầu tư nước ngoài không chỉ thúc đẩy sản xuất mà còn kéo theo sự phát triển vượt bậc về hạ tầng giao thông.

Năm 2018, cảng nước sâu Lạch Huyện đi vào hoạt động với đường ra trực tiếp Biển Đông - tuyến đường thương mại chiếm 1/3 lưu lượng toàn cầu, và tuyến cao tốc kết nối Hải Phòng với Thâm Quyến hoàn thành, rút ngắn thời gian di chuyển xuống còn khoảng 12 giờ.

Kết quả của những đầu tư chiến lược này là một sự bùng nổ tăng trưởng chưa từng có. Năm 2019, ngay trước khi đại dịch COVID-19 bùng phát, nền kinh tế Hải Phòng đạt mức tăng trưởng ấn tượng hơn 17%, cao gấp đôi tốc độ tăng trưởng chung của cả nước. Đà tăng trưởng này vẫn tiếp tục vượt trội so với mức bình quân của Việt Nam đến nay.

Song hành với sự bùng nổ sản xuất là sự gia tăng mạnh mẽ trong hoạt động thương mại, đặc biệt là với Mỹ. Nếu như năm 2018, Việt Nam chỉ xếp thứ 6 về thặng dư thương mại với Mỹ, thì hiện nay đã vươn lên vị trí thứ 3.

"Họ đã vượt qua Đức trong thương mại với Mỹ và trở thành một trong những quốc gia mà Trung Quốc đang tận dụng để gửi hàng sang Mỹ", Priyanka Kishore, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Asia Decoded, nhận định. "Chỉ cần nhìn vào số liệu thống kê, tất cả đã quá rõ ràng. Sự gia tăng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ phản ánh gần như chính xác sự gia tăng nhập khẩu từ Trung Quốc, thậm chí là trong cùng các danh mục sản phẩm”.

Tương quan giữa nhập khẩu từ Trung Quốc và xuất khẩu sang Mỹ của Việt Nam

Rủi ro mang tên “Trump”

Thặng dư thương mại ngày càng tăng đã dấy lên những cáo buộc rằng các công ty Trung Quốc đang sử dụng Việt Nam như một cửa sau để tránh thuế quan - điều mà chính quyền Trump sẽ không dễ dàng bỏ qua trong nhiệm kỳ thứ hai.

"Nhiệm kỳ thứ hai của Trump sẽ nghiêm ngặt hơn nhiều. Ông ấy sẽ tập trung và quyết tâm hơn trong việc ngăn chặn hàng Trung Quốc thâm nhập vào Mỹ", bà Priyanka Kishore nhận định.

Sự không chắc chắn về thời gian và phạm vi của các thuế quan dự kiến đang khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại. "Vào thời điểm này, các doanh nghiệp thực sự gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch mở rộng", bà Kishore nhận xét. "Khi không thể hình dung rõ bức tranh tăng trưởng tương lai, các doanh nghiệp sẽ đóng băng đầu tư, giữ tiền mặt và chuyển sang tiết kiệm. Điều này chắc chắn sẽ không giúp ích cho sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu".

Tuy nhiên, nhìn ở góc độ dài hạn, 6 năm phát triển vừa qua đã đặt Việt Nam ở vị thế thuận lợi để trở thành "công xưởng tiếp theo của thế giới". Với hiệp định thương mại tự do đã ký kết với hơn 25 quốc gia, Việt Nam hoàn toàn có thể chuyển hướng xuất khẩu sang các thị trường khác nếu thị trường Mỹ gặp khó khăn.

Hiện nay, Việt Nam là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất khu vực, với hàng loạt dự án hạ tầng tại Hải Phòng vẫn đang được triển khai mạnh mẽ. Sáu cầu cảng mới đang được xây dựng tại cảng biển sâu Hải Phòng. Đồng thời, dự án đường sắt trị giá hơn 8 tỷ USD - được Bắc Kinh hỗ trợ một phần vốn - sẽ kết nối trực tiếp Hải Phòng với Trung Quốc, thúc đẩy thương mại song phương. Dự kiến dự án này sẽ hoàn thành vào năm 2030.

"Với sự trở lại của ông Trump, các doanh nghiệp cần trở nên linh hoạt hơn nữa", Bruno Jaspaert, CEO của Deep Sea cho biết. "Chuỗi cung ứng tối ưu không phải là rẻ nhất, mà là linh hoạt và nhanh nhạy nhất - cho phép bạn có thể sản xuất màn hình TV hôm nay tại Trung Quốc khi không có thuế quan, nhưng ngày mai có thể chuyển sang Mexico hoặc Việt Nam nếu cần thiết. Điều này đòi hỏi đầu tư nhiều hơn vào hệ thống sản xuất, nhưng đổi lại, bạn có khả năng vượt qua nhiều rủi ro hơn”.

Vũ Hạo (Tổng hợp)

FILI - 12:00:00 23/03/2025