Dòng vốn xanh bùng nổ: Công nghệ sạch vượt dầu khí

Dòng vốn xanh bùng nổ: Công nghệ sạch vượt dầu khí

Công nghệ xanh đang bước vào thời kỳ bùng nổ, thu hút dòng vốn khổng lồ từ Mỹ, châu Âu và các nền kinh tế lớn. Sự chuyển dịch mạnh mẽ này mở ra cơ hội tăng trưởng đột phá cho ngành năng lượng sạch.

Làn sóng chuyển dịch vốn xanh toàn cầu

Làn sóng chuyển dịch vốn xanh toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ với những con số ấn tượng. Theo BloombergNEF, tổng đầu tư vào chuyển đổi năng lượng toàn cầu đã đạt mức kỷ lục 2.1 ngàn tỷ USD trong năm 2024, tăng 11% so với năm trước. Trong đó, vận tải điện hóa chiếm phần lớn nhất với 757 tỷ USD, tiếp theo là năng lượng tái tạo với 728 tỷ USD và lưới điện với 390 tỷ USD^[1]. Đặc biệt, 2025 được dự báo sẽ là năm bước ngoặt khi lần đầu tiên trong lịch sử, đầu tư vào công nghệ sạch dự kiến sẽ đạt 670 tỷ USD, vượt qua đầu tư vào dầu khí^[2]. Trong đó, năng lượng mặt trời chiếm tới 50% tổng đầu tư và 2/3 công suất lắp đặt mới^[3].

Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu tăng gấp ba công suất năng lượng tái tạo vào năm 2030, mức đầu tư hiện tại vẫn chưa đủ. Theo IRENA, đầu tư hàng năm vào công suất năng lượng tái tạo cần tăng gấp ba lần, từ mức kỷ lục 570 tỷ USD năm 2023 lên 1.5 ngàn tỷ USD mỗi năm trong giai đoạn 2024-2030^[4].

Để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, BloombergNEF ước tính đầu tư hàng năm cần đạt trung bình 5.6 ngàn tỷ USD trong giai đoạn 2025-2030, cao hơn nhiều so với mức đầu tư hiện tại khi chỉ đạt 37% yêu cầu. Trung Quốc đang dẫn đầu về hiệu quả vốn trong đầu tư năng lượng tái tạo, với khả năng tạo ra gần gấp đôi số gigawatt trên mỗi USD chi tiêu so với Mỹ. Tổng đầu tư của Trung Quốc trong năm 2024 còn vượt qua tổng đầu tư kết hợp của Mỹ (338 tỷ USD), EU (381 tỷ USD) và Anh (65.3 tỷ USD)^[5].

Dòng vốn FDI công nghệ xanh từ châu Âu

Dòng vốn FDI công nghệ xanh từ châu Âu đang có những bước tiến mạnh mẽ, với Đan Mạch là một trong những quốc gia tiên phong. Chính phủ Đan Mạch đã khởi động Chương trình đầu tư xanh với ngân sách 1 tỷ DKK (khoảng 145 triệu USD) cho năm 2024. Chương trình này tập trung vào việc thúc đẩy đầu tư vào công nghệ xanh thông qua các khoản hỗ trợ tài chính và bảo lãnh ưu đãi, với mức hỗ trợ trực tiếp lên tới 15% chi phí đầu tư và các khoản vay hoặc bảo lãnh ưu đãi có thể chi trả tới 20% chi phí^[6].

Đặc biệt, Đan Mạch đã cam kết hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng xanh thông qua Chương trình Hợp tác Đối tác Năng lượng Việt Nam – Đan Mạch giai đoạn 2021-2025 với nguồn vốn tài trợ không hoàn lại 60.3 triệu DKK (tương đương 10 triệu USD). Chương trình này tập trung vào phát triển điện gió ngoài khơi và tăng cường sử dụng năng lượng tiết kiệm trong lĩnh vực công nghiệp^[7].

Về thị trường trái phiếu xanh, châu Âu đang dẫn đầu với sự tham gia của 145 tổ chức phát hành, chiếm 1/3 tổng số toàn cầu^[8]. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tổng giá trị trái phiếu xanh, xã hội, bền vững và liên kết bền vững (GSSS) phát hành trên toàn cầu đã đạt khoảng 5.7 ngàn tỷ USD. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2024, giá trị phát hành trái phiếu xanh, xã hội và bền vững đạt 636 tỷ USD, trong đó trái phiếu xanh chiếm 60% với giá trị 382 tỷ USD. Tại châu Âu, các quốc gia đã thành công trong chuyển đổi và tăng trưởng xanh, tỷ trọng phát hành trái phiếu xanh, xã hội và bền vững (GSS) chiếm đến 50-60% tổng quy mô tài chính xanh. Con số này cao hơn đáng kể so với khu vực châu Á chỉ đạt khoảng 30-35%^[9].

Làn sóng đầu tư từ Mỹ

Làn sóng đầu tư từ Mỹ đang cho thấy những tín hiệu tích cực mặc dù có sự thay đổi về chính sách. Theo S&P Global Market Intelligence, năng lượng mặt trời dự kiến chiếm 51.7% tổng công suất bổ sung năm 2025^[10], tương đương 63.1GW. Pin lưu trữ năng lượng đóng góp 35.5%, trong khi điện gió chiếm 12.9%. Đạo luật Giảm Lạm phát (IRA) đang phát huy hiệu quả rõ rệt. Hiệp hội Năng lượng Sạch Hoa Kỳ ước tính IRA có thể tạo ra lợi ích ròng 2.7 ngàn tỷ USD ở giai đoạn 2025-2035, so với chi phí 656 tỷ USD^[11]. Đạo luật này sẽ kích hoạt 740 tỷ USD tín dụng thuế, thúc đẩy 2 ngàn tỷ USD đầu tư tư nhân, bao gồm 400 tỷ USD vào điện, 500 tỷ USD vào xây dựng và 800 tỷ USD vào giao thông vận tải.

Chương trình IRA đã tác động mạnh mẽ đến ngành năng lượng sạch, tạo ra hơn 170 ngàn việc làm xanh trên khắp nước Mỹ. Tính đến tháng 07/2024, đã có hơn 270 dự án năng lượng tái tạo được triển khai, thu hút tổng vốn đầu tư 278 tỷ USD. Các dự án trải dài từ Arizona đến New York, bao gồm sản xuất tuabin gió, điện mặt trời và pin lưu trữ. Đặc biệt, IRA dự kiến giúp Mỹ cắt giảm tới 42% lượng khí thải nhà kính vào năm 2030, vượt xa mức dự báo ban đầu. Xu hướng chuyển đổi sang năng lượng sạch đang diễn ra mạnh mẽ và khó có thể đảo ngược^[12].

Ảnh minh họa

Cơ hội tại Việt Nam

Triển vọng thị trường cổ phiếu công nghệ xanh trong năm 2025 đang cho thấy nhiều tín hiệu khả quan. Theo dự báo của Gartner, chi tiêu cho lĩnh vực công nghệ thông tin toàn cầu sẽ đạt 5.74 ngàn tỷ USD, tăng 9.3% so với năm 2024. Trong đó, mảng hệ thống trung tâm dữ liệu và phần mềm được kỳ vọng tăng trưởng mạnh nhất, với mức tăng lần lượt là 34.7% và 11.7%^[13].

Việt Nam đang khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn cho đầu tư xanh với những con số ấn tượng. Theo báo cáo mới nhất của BloombergNEF, Việt Nam có tiềm năng thu hút khoản đầu tư lên tới 2.4 ngàn tỷ USD trong giai đoạn 2024-2050 nếu đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0^[14]. Đặc biệt, theo IRENA, Việt Nam được đánh giá có tiềm năng lên tới 1.2 terawatt năng lượng tái tạo, gấp 15 lần công suất lắp đặt hiện tại^[15].

Chiến lược Tăng trưởng Xanh giai đoạn 2021-2030 đã đặt ra các mục tiêu như: giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP ít nhất 15% vào năm 2030 và 30% vào năm 2050 so với năm 2014^[16]. Về năng lượng tái tạo, mục tiêu đến năm 2030 sẽ chiếm 15-20% tổng nguồn cung năng lượng sơ cấp, và tăng lên 25-30% vào năm 2050^[17].

Theo S&P Global Market Intelligence, Việt Nam đang thu hút đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực năng lượng mặt trời và gió. Dự kiến đến năm 2025, năng lượng mặt trời sẽ chiếm 51.7% tổng công suất bổ sung với 63.1GW được lên kế hoạch triển khai^[18]. Đặc biệt, theo kế hoạch phát triển điện lực quốc gia PDP8, công suất điện gió ngoài khơi sẽ đạt 6,000MW vào năm 2030 và tăng lên 70,000MW vào năm 2050^[19].

Việt Nam đang có những bước tiến mạnh mẽ trong đầu tư xanh. Tính đến giữa năm 2024, cả nước có 559 công trình xanh với tổng diện tích 13.6 triệu m², vượt xa mục tiêu 80 công trình vào năm 2025^[20]. Trong đó, công trình công nghiệp chiếm 56.5%, văn phòng 15.6% và chung cư 14.2%^[21]. Chuyển đổi xanh vẫn còn nhiều thách thức, khi chỉ chiếm 5% nền kinh tế, trong khi kinh tế nâu vẫn chiếm 95%^[22]. Tuy nhiên, thị trường trái phiếu xanh phát triển nhanh, với tổng giá trị phát hành đạt 1.16 tỷ USD (2019 - 6T/2024), đơn cử như BIDV (3,000 tỷ đồng), Vietcombank (2,000 tỷ đồng) và HDBank (3,000 tỷ đồng)^[23].

Về đầu tư, Việt Nam đang mở rộng các dự án điện mặt trời (16,600MW) và điện gió (5,345MW). Lĩnh vực giao thông cũng chuyển đổi với xe điện, xe buýt điện. Cổ phiếu công nghệ xanh tăng 140%, vượt xa VN-Index (12%). Theo báo cáo năm 2022 của PwC, 80% doanh nghiệp niêm yết cam kết ESG, trong đó 58% đang trong giai đoạn lập kế hoạch cho 2-4 năm tới và 35% đã thiết lập kế hoạch cụ thể. Các doanh nghiệp như VinFast, Dat Bike, Trung Nam Group thu hút sự quan tâm lớn. Việc Viettel và VNPT thương mại hóa 5G cuối 2024 cũng tạo động lực tăng trưởng mới.

Xu hướng phát triển trong tương lai

2025 hứa hẹn sẽ là năm bùng nổ của nhiều công nghệ xanh, đặc biệt là hydro xanh và các giải pháp lưu trữ năng lượng. Theo báo cáo của BloombergNEF, công suất sản xuất hydro xanh toàn cầu dự kiến sẽ tăng gấp đôi, với khoảng 16GW công suất điện phân đã đạt được quyết định đầu tư cuối cùng (FID)^[24]. Thị trường hydro xanh được dự báo sẽ đạt 10.6 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm là 54.7%^[25].

Về lưu trữ năng lượng, các hệ thống lưu trữ dài hạn (trên 8 giờ) dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong năm 2025^[26]. Đặc biệt, công nghệ lưu trữ năng lượng bằng khí nén (CAES) đang cho thấy những tiến bộ đáng kể về hiệu suất^[27]. Trong khi đó, AI đang đóng vai trò then chốt trong việc tối ưu hóa hệ thống năng lượng.

Theo Goldman Sachs, nhu cầu điện năng cho trung tâm dữ liệu sẽ tăng 160% vào năm 2030^[28]. Tại châu Âu, mức tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu dự kiến sẽ tăng từ 62TWh lên hơn 150TWh^[29]. Tuy nhiên, AI cũng đang góp phần tích cực vào việc giảm phát thải, với tiềm năng giảm khoảng 1.8 GtCO2e hàng năm trong ngành điện thông qua việc tối ưu hóa năng lượng tái tạo^[30].

[1] https://about.bnef.com/blog/global-investment-in-the-energy-transition-exceeded-2-trillion-for-the-first-time-in-2024-according-to-bloombergnef-report/

[2] https://press.spglobal.com/2025-01-13-S-P-Global-Commodity-Insights-Predicts-a-Transformative-Shift-as-Investments-in-Cleantech-Outpace-Fossil-Fuels-for-the-First-Time

[3] https://carboncredits.com/2025-the-year-clean-energy-dominates-with-record-670-billion-investment-trumping-oil-gas/

[4] https://www.irena.org/News/pressreleases/2024/Oct/Global-Goal-of-Tripling-Renewables-Needs-USD-1-point-5-Trillion-Investment-Per-Year

[5] https://carboncredits.com/2025-the-year-clean-energy-dominates-with-record-670-billion-investment-trumping-oil-gas/

[6] https://vietnordic.com/2024/07/chinh-phu-dan-mach-ra-mat-chuong-trinh-dau-tu-xanh/

[7] https://vneconomy.vn/techconnect/dan-mach-tai-tro-10-trieu-usd-giup-viet-nam-xanh-hoa-nganh-nang-luong.htm

[8] https://www.sbv.gov.vn/webcenter/portal/vi/links/cm255?dDocName=SBV620618

[9] https://tapchitaichinh.vn/trai-phieu-xanh-tiep-nhien-lieu-cho-su-phat-trien-ben-vung.html

[10] https://www.spglobal.com/commodity-insights/en/news-research/latest-news/electric-power/122424-commodities-2025-solar-power-to-lead-us-clean-energy-capacity-additions

[11] https://www.utilitydive.com/news/inflation-reduction-act-return-trillion-taxpayer-investment/736212/

[12] https://www.weforum.org/stories/2023/08/inflation-reduction-act-one-year-green-jobs/

[13] https://vneconomy.vn/nganh-cong-nghe-thong-tin-du-bao-thu-ve-hang-ty-usd-goi-ten-ba-co-phieu-rat-tiem-nang.htm

[14] https://economica.vn/news/detail/unprecedented-levels-of-net-zero-investment-opportunities-in-vietnam/2532

[15] https://vneconomy.vn/vietnams-renewable-energy-holds-significant-growth-potential.htm

[16] https://ikinews.climatechange.vn/national-green-growth-strategy-issued/

[17] https://www.vietnam-briefing.com/news/vietnams-national-green-growth-strategy-unpacked.html/

[18] https://en.evn.com.vn/d6/news/Roadmap-for-2021-2030-national-electricity-development-plan-approved-66-163-4025.aspx

[19] https://www.vietnam-briefing.com/news/vietnams-economic-outlook-for-2025-push-for-digitalization-and-sustainability.html/

[20] https://vnexpress.net/viet-nam-tang-gap-doi-cong-trinh-xanh-trong-2024-4847323.html

[21] https://doanhnghieptiepthi.vn/viet-nam-co-559-cong-trinh-dat-chung-nhan-xanh-161250212203315242.htm

[22] https://www.evn.com.vn/d/vi-VN/news/Chuyen-doi-kinh-te-xanh-tai-Viet-Nam-nam-2024-va-xu-huong-nam-2025-60-635-501021

[23] https://tienphong.vn/ngan-hang-viet-va-mot-thap-ky-no-luc-mo-cua-trai-phieu-xanh-post1708181.tpo

[24] https://www.woodmac.com/news/opinion/hydrogen-2025-outlook/

[25] https://www.inkwoodresearch.com/reports/green-hydrogen-market/

[26] https://asianbusinessreview.com/news/long-duration-energy-storage-double-in-2025

[27] https://www.thebatteryshow.asia/energy-storage-solutions-in-2025-whats-new/

[28] https://www.goldmansachs.com/insights/articles/AI-poised-to-drive-160-increase-in-power-demand

[29] https://datacentremagazine.com/data-centres/global-ai-boom-to-triple-eu-data-centre-energy-use-by-2030

[30] https://www.weforum.org/stories/2025/01/artificial-intelligence-climate-transition-drive-growth/

Nguyễn Nhiều Lộc

FILI - 12:00:00 08/03/2025