Bị Mỹ áp thuế, các nhà máy Trung Quốc ngừng sản xuất, tìm đường sống

Bị Mỹ áp thuế, các nhà máy Trung Quốc ngừng sản xuất, tìm đường sống

Bầu không khí căng thẳng đang bao trùm các khu công nghiệp lớn của Trung Quốc. Các nhà sản xuất đang tạm dừng sản xuất và chuyển hướng sang thị trường mới khi tác động của thuế quan Mỹ ngày càng hiện rõ.

Làn sóng hủy đơn hàng không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu mà còn đe dọa sinh kế của hàng triệu công nhân trên khắp đất nước tỷ dân.

"Tôi biết nhiều nhà máy đã yêu cầu một nửa nhân viên về nhà nghỉ vài tuần và dừng hầu hết hoạt động sản xuất của họ", Cameron Johnson, Đối tác cấp cao tại công ty tư vấn Tidalwave Solutions tại Thượng Hải chia sẻ. Các nhà máy sản xuất đồ chơi, hàng thể thao và hàng hóa giá rẻ kiểu Dollar Store (cửa hàng bán giá 1 USD hoặc thấp hơn) đang chịu đòn đau nhất trong giai đoạn này.

Johnson thêm vào: "Mặc dù chưa diễn ra trên quy mô lớn, nhưng hiện tượng này đang xảy ra ở các trung tâm xuất khẩu chính như Nghĩa Ô và Đông Quan, và có lo ngại rằng nó sẽ lan rộng. Người ta hy vọng thuế quan sẽ được hạ thấp để các đơn hàng có thể tiếp tục, nhưng trong thời gian chờ đợi, các công ty đang cho nhân viên nghỉ phép và giảm sản xuất".

Theo ước tính của Goldman Sachs, khoảng 10 đến 20 triệu công nhân tại Trung Quốc đang tham gia vào các doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ. Con số này tuy chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số 473.45 triệu lao động chính thức tại các thành phố Trung Quốc năm ngoái, nhưng đại diện cho một bộ phận quan trọng của nền kinh tế.

Trước đó, Mỹ áp thuế bổ sung tới 145% với hàng hóa Trung Quốc. Phía Trung Quốc lập tức đáp trả bằng các mức thuế 125%. Mặc dù Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố các cuộc đàm phán thương mại với Bắc Kinh đang diễn ra, phía Trung Quốc phủ nhận bất kỳ cuộc đàm phán nào đang tiếp diễn.

Đòn đánh này gây chấn động lớn hơn nhiều so với đại dịch COVID-19, theo nhận định của Ash Monga, nhà sáng lập kiêm CEO của Imex Sourcing Services tại Quảng Châu. "Đối với các doanh nghiệp nhỏ chỉ có vài triệu USD nguồn lực, việc tăng thuế quan đột ngột có thể khiến họ không thể chịu đựng được và có thể phá sản", ông Monga cảnh báo.

Tình thế cấp bách đến mức ông Monga quyết định ra mắt trang web "Tariff Help" để giúp các doanh nghiệp nhỏ tìm nhà cung cấp bên ngoài Trung Quốc.

Livestream bán hàng

Cuộc chiến sinh tồn đang buộc các nhà xuất khẩu Trung Quốc phải thay đổi chiến lược bán hàng. Tại Ninh Ba, công ty đồ thể thao Woodswool đang trải qua cuộc cách mạng nội bộ khi chuyển từ xuất khẩu sang thị trường nội địa thông qua livestream.

"Tất cả đơn hàng Mỹ đều đã bị hủy", Li Yan, Giám đốc nhà máy và thương hiệu của Woodswool tiết lộ. Công ty đã nhanh chóng chuyển sang bán quần áo trực tuyến qua livestream, thu về hơn 30 đơn hàng với giá trị gần 5,000 Nhân dân tệ (690 USD) sau một tuần triển khai.

Li Yan cho biết hơn một nửa sản lượng từng được xuất khẩu sang Mỹ, và một số công suất sẽ bị đình trệ trong 2-3 tháng cho đến khi công ty xây dựng được thị trường mới. Đây là thách thức không nhỏ với doanh nghiệp đã bán hàng cho khách hàng châu Âu, Úc và Mỹ trong hơn 20 năm.

Việc chuyển sang livestream là một phần trong chiến dịch lớn của các công ty công nghệ Trung Quốc, dưới sự chỉ đạo của Bắc Kinh, nhằm giúp các nhà xuất khẩu chuyển hướng hàng hóa về thị trường nội địa.

Woodswool đã chọn sử dụng nền tảng của Baidu, với tính năng livestream thông qua nhân vật ảo. Li chia sẻ lý do: "Nó cho phép chúng tôi đi vào hoạt động trong vòng hai tuần, mà không phải tốn thời gian và tiền bạc để cải tạo studio và thuê đội ngũ".

Baidu đã làm việc với hàng trăm doanh nghiệp Trung Quốc để triển khai các kênh thương mại điện tử nội địa. Họ cung cấp trợ cấp và công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) miễn phí - như công nghệ nhân vật ảo "Huiboxing" - cho một triệu doanh nghiệp. Theo Baidu, những nhân vật ảo này mang lại hiệu quả đầu tư cao hơn so với sử dụng người thật.

Thách thức từ thị trường nội địa

Làn sóng hỗ trợ từ các công ty công nghệ ngày càng mở rộng. JD.com đã cam kết chi 200 tỷ Nhân dân tệ (27.22 tỷ USD) để mua hàng hóa Trung Quốc ban đầu dành cho xuất khẩu và tìm cách tiêu thụ tại thị trường nội địa. Công ty giao đồ ăn Meituan cũng thông báo sẽ hỗ trợ các nhà xuất khẩu trong nước.

Tuy nhiên, con số 27.22 tỷ USD mới chỉ tương đương 5% tổng giá trị 524.66 tỷ USD hàng hóa mà Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ năm ngoái - một khoảng trống khó lấp đầy trong thời gian ngắn.

"Một số doanh nghiệp đã nói với chúng tôi rằng với mức thuế 125%, mô hình kinh doanh của họ không khả thi", Michael Hart, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc chia sẻ với báo giới. Ông cũng lưu ý sự cạnh tranh gay gắt giữa các công ty Trung Quốc trong tuần qua khi họ tranh giành thị phần nội địa.

Hart nhận định: "Thuế quan từ cả hai quốc gia có thể sẽ vẫn duy trì ở mức nhất định, với các trường hợp miễn trừ cho một số loại thuế. Đó chính xác là những gì họ đang hướng tới".

Thách thức không chỉ là về thuế quan. Các sản phẩm được thiết kế cho người tiêu dùng ngoại ô Mỹ khó có thể phù hợp trực tiếp với người dân sống trong căn hộ chật hẹp ở Trung Quốc.

Ashley Dudarenok, nhà sáng lập ChoZan - công ty tư vấn tiếp thị Trung Quốc, chỉ ra rằng các nhà sản xuất đã tìm đến các mạng xã hội Trung Quốc như Red Note và Douyin (phiên bản địa phương của TikTok) để kêu gọi người tiêu dùng ủng hộ, nhưng nhiều dấu hiệu cho thấy sức mua của người tiêu dùng nội địa vẫn còn ảm đạm.

Tìm kiếm bên ngoài nước Mỹ

Làn sóng dịch chuyển thị trường đang diễn ra mạnh mẽ. Dudarenok nhận xét: "Ngày càng ít các công ty Trung Quốc xem xét chuyển hướng xuất khẩu sang Mỹ thông qua các quốc gia khác, do sự giám sát ngày càng tăng của Mỹ đối với hàng chuyển tải".

Nhiều doanh nghiệp chọn cách đa dạng hóa sản xuất sang Ấn Độ thay vì Đông Nam Á, trong khi những công ty khác chuyển từ khách hàng Mỹ sang khách hàng ở châu Âu và Mỹ Latinh.

Liu Xu, nhà điều hành công ty thương mại điện tử Beijing Mingyuchu bán sản phẩm phòng tắm cho Brazil, là một ví dụ điển hình. Mặc dù doanh nghiệp của anh đối mặt với thách thức từ tỷ giá hối đoái biến động và chi phí vận chuyển container cao, Liu kỳ vọng thương mại với Brazil cuối cùng sẽ không bị ảnh hưởng nhiều bởi căng thẳng Mỹ-Trung.

Sự dịch chuyển thị trường đã bắt đầu trước đó. Xuất khẩu của Trung Quốc sang Brazil đã tăng gấp đôi từ năm 2018 đến năm 2024, tương tự với xuất khẩu sang Ghana.

Tại Ghana, Cotrie Logistics đã nắm bắt cơ hội từ làn sóng dịch chuyển này. CEO Bright Tordzroh chia sẻ công ty của ông, thành lập trong thời kỳ đại dịch COVID-19 để giải quyết các vấn đề về nguồn cung và logistics, hiện kiếm được từ 300,000 đến 1 triệu USD mỗi năm từ hoạt động thương mại giữa Trung Quốc và Ghana.

"Căng thẳng thương mại Mỹ-Trung đã khiến nhiều công ty tìm hiểu các thị trường, tìm nguồn cung ứng và sản xuất bên ngoài Mỹ", Tordzroh nói, với hy vọng điều này sẽ tạo thêm cơ hội cho Cotrie.

Vũ Hạo (Theo CNBC)

FiLi - 09:09:15 28/04/2025