Fed, IMF và WB trong tầm ngắm của Trump

Fed, IMF và WB trong tầm ngắm của Trump

Khác với nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như không còn bận tâm liệu các chính sách của mình có gây hỗn loạn trên thị trường tài chính hay không. Lần này, ông có vẻ tập trung mạnh vào chiến lược tái cấu trúc thể chế, trong đó bao gồm việc nhắm đến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (World Bank).

Chính sách của Trump đối với Fed, IMF và WB trong nhiệm kỳ đầu

Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên, Donald Trump có cách tiếp cận tương đối thận trọng đối với Fed, IMF và WB. Ông thường gây áp lực buộc Fed phải giảm lãi suất nhưng không yêu cầu ngân hàng trung ương phải thông qua quyết định với Nhà Trắng hay có bất kỳ động thái nào đe dọa nghiêm trọng đến tính độc lập của tổ chức này.

Tại WB, Trump đã bổ nhiệm David Malpass làm chủ tịch nhưng hầu như không có động thái can thiệp nào khác. Ông cũng giữ lại David Lipton, một cố vấn của đảng Dân chủ, ở vị trí Phó Giám đốc IMF, dù đây vốn là vị trí thường do Tổng thống Mỹ bổ nhiệm.

Sự thận trọng của Trump trong việc can thiệp vào Fed xuất phát từ nhận thức rằng thị trường tài chính sẽ phản ứng tiêu cực nếu tổng thống can thiệp vào các chính sách tiền tệ. Và Trump rõ ràng rất quan tâm về thị trường tài chính, ông công khai đánh giá mức độ thành công của mình dựa trên xu hướng tăng của thị trường chứng khoán.

IMF cũng có vai trò hữu ích đối với Trump. Những vấn đề kinh tế nghiêm trọng tại các thị trường mới nổi, vốn có thể trở thành gánh nặng cho Bộ Tài chính Mỹ thì lại được chuyển giao cho IMF xử lý. Trong khi đó, WB là một tổ chức quá lớn và phức tạp để kiểm soát, một thực tế mà chính Malpass cũng phải cay đắng thừa nhận.

Trump có thể thay đổi cách tiếp cận trong nhiệm kỳ thứ hai

Lần này có thể sẽ khác. Trump dường như không còn quan tâm đến thị trường tài chính như trước. Ông ít đề cập đến thị trường chứng khoán hơn. Dù chỉ số chứng khoán giảm mạnh trong tuần qua, ông vẫn tiếp tục giải thể nhiều cơ quan chính phủ quan trọng, thể hiện một chiến lược tái cấu trúc thể chế rõ ràng hơn bao giờ hết.

Sau khi đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), sẽ là điều không hợp lý nếu Trump chấp thuận việc Mỹ tiếp tục tham gia WB, một tổ chức thậm chí còn có quy mô viện trợ lớn hơn. Ngoài ra, việc rút khỏi WB nhưng vẫn ở lại IMF sẽ là một sự nửa vời mà Trump chưa từng áp dụng trong nhiệm kỳ thứ hai của mình. Giống như WB, IMF cũng đang đưa các tiêu chí về khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu vào các chương trình cho vay của mình.

IMF có thể lập luận rằng họ đang cấp một khoản vay lớn cho chính phủ Argentina dưới thời Javier Milei - một đồng minh của Trump. Tuy nhiên, Dự án 2025 (Project 2025) - kế hoạch định hướng chiến lược cho nhiệm kỳ thứ hai của Trump, đã tuyên bố rõ ràng rằng Mỹ nên rút khỏi cả hai tổ chức tài chính Bretton Woods. Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp, yêu cầu Ngoại trưởng và Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc tiến hành đánh giá tất cả "các tổ chức liên chính phủ quốc tế" để xác định những tổ chức nào Mỹ nên rút lui.

Nguồn: Reuters

Hệ quả của việc Mỹ rút khỏi WB và IMF

WB và IMF có thể tiếp tục hoạt động ngay cả khi không có Mỹ. Không giống như USAID, chính quyền Trump không thể đơn giản giành quyền kiểm soát hay ngắt quyền truy cập email của nhân viên tại hai tổ chức này. Đồng thời, các cộng sự non trẻ của Elon Musk cũng không thể dễ dàng vượt qua hệ thống an ninh của họ.

Về mặt tài chính, Mỹ chỉ đóng góp khoảng 2.8 tỷ USD cho WB vào năm 2024, một con số không quá lớn. Ngân hàng này chủ yếu huy động vốn bằng cách phát hành trái phiếu được bảo đảm bởi cam kết tài chính của các nước thành viên. Nếu Mỹ rút lui, châu Âu có thể đứng ra bảo lãnh để giúp WB tiếp tục vay vốn trên thị trường quốc tế.

Cam kết tài chính của Mỹ đối với IMF lớn hơn đáng kể, chiếm khoảng 20% nguồn lực của IMF, thông qua hạn ngạch và cơ chế vay bổ sung. Nếu Mỹ rút khỏi IMF, các quốc gia khác sẽ phải bù đắp khoảng trống này. Trung Quốc có thể tận dụng cơ hội để thúc đẩy cải cách về hạn ngạch và quyền biểu quyết, điều mà Trung Quốc đã mong muốn từ lâu nhưng liên tục bị Mỹ ngăn cản.

Người thua cuộc lớn nhất trong trường hợp này sẽ là Mỹ. Nếu rút khỏi WB, Mỹ sẽ bị xem là từ bỏ vai trò hỗ trợ tài chính cho các nước đang phát triển. Nếu rời IMF, Mỹ sẽ mất đi một công cụ quan trọng để gây ảnh hưởng đến chính sách kinh tế - tài chính của các quốc gia khác. Kết quả là quyền lực mềm của Mỹ sẽ suy giảm đáng kể.

Fed đối mặt với nguy cơ lớn hơn

Đối với Fed, tình hình thậm chí còn nghiêm trọng hơn. Những dấu hiệu đầu tiên của lạm phát đã xuất hiện trở lại do chính sách thuế quan và kế hoạch cắt giảm thuế của Trump. Đến một lúc nào đó, Trump sẽ không còn có thể tiếp tục đổ lỗi cho chính quyền của cựu Tổng thống Joe Biden, mà sẽ chuyển hướng chỉ trích sang Fed. Các chính sách hỗn loạn của ông đã bắt đầu làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng, làm gia tăng nguy cơ suy thoái kinh tế. Khi suy thoái xảy ra, Trump có thể đổ lỗi cho Fed vì không hạ lãi suất nhanh hơn.

Quyền Trợ lý Tổng chưởng lý của Trump đã khẳng định rằng tổng thống có quyền kiểm soát "nhiều cơ quan độc lập". Chủ tịch Fed, Jay Powell, có thể khởi kiện nếu Trump tìm cách sa thải ông cùng các thành viên hội đồng một cách đột ngột. Tuy nhiên, Trump không có dấu hiệu sẽ tuân theo phán quyết của tòa án. Ông có thể bổ nhiệm một chủ tịch Fed mới, người sẵn sàng tuân theo chỉ đạo từ Nhà Trắng. Trump thậm chí có thể điều động các cộng sự thân cận của Elon Musk, dưới sự hỗ trợ của lực lượng cảnh sát liên bang Mỹ để giành quyền kiểm soát hệ thống máy tính của Fed. Hai tháng trước, những kịch bản như vậy có vẻ hoang đường. Nhưng giờ thì không còn nữa.

Nếu Trump tìm cách kiểm soát Fed, thị trường tài chính sẽ phản ứng tiêu cực và dữ dội. Khi đó, chúng ta sẽ thấy rõ liệu Trump có còn quan tâm đến phản ứng của thị trường hay không.

Giới thiệu về tác giả Barry Eichengreen

Barry Eichengreen là Giáo sư Kinh tế và Khoa học Chính trị tại Đại học California, Berkeley, đồng thời là cựu cố vấn chính sách cấp cao tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Ông là tác giả của nhiều cuốn sách, bao gồm In Defense of Public Debt (Oxford University Press, 2021).

* Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả Barry Eichengreen

Phòng Tư Vấn Vietstock

FILI - 13:00:00 06/04/2025