Nghịch lý thuế quan: Khi cùng một chính sách mang lại kết quả trái ngược

Nghịch lý thuế quan: Khi cùng một chính sách mang lại kết quả trái ngược

Cùng là thuế quan, nhưng tác động lại khác nhau hoàn toàn. Câu chuyện này đã trở thành bài học sâu sắc cho nền kinh tế Mỹ trong hành trình phức tạp với các chính sách thương mại suốt nhiều thập kỷ qua. Từ máy giặt, lốp xe cho đến ti-vi và điện thoại thông minh - mỗi ngành hàng đều phản ứng theo cách riêng với cùng một công cụ chính sách.

Từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025, Trump đã đẩy mạnh áp dụng thuế quan quyết liệt hơn bất kỳ Tổng thống nào trong lịch sử hiện đại của Mỹ, biến chúng thành công cụ trung tâm cho cả chính sách kinh tế lẫn đối ngoại.

Sắp tới, các khoản thuế nhập khẩu mới dự kiến có hiệu lực vào tháng 4/2025 sẽ rộng hơn bất kỳ hàng rào thuế nào trong lịch sử gần đây. Nhưng liệu chúng sẽ mang lại kết quả như mong đợi? Nhìn lại quá khứ có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những gì đang chờ đợi phía trước.

Năm 2018, Trump gây tiếng vang khi áp thuế lên tới 50% đối với máy giặt nhập khẩu, một động thái được ca ngợi là "cần thiết" để bảo vệ ngành sản xuất trong nước và giữ việc làm cho người Mỹ. Và đúng là một số kết quả tích cực đã xuất hiện: Một số nhà sản xuất nước ngoài đã chuyển một phần sản xuất về Mỹ, trong khi các nhà sản xuất nội địa như Whirlpool đã tăng cường tuyển dụng.

Một nghiên cứu uy tín năm 2020 trên American Economic Review ước tính rằng các khoản thuế này có thể đã tạo ra khoảng 1,800 việc làm. Nhưng đổi lại, người tiêu dùng Mỹ đã phải bỏ ra thêm 1.5 tỷ USD mỗi năm cho máy giặt của họ.

Thêm vào đó là tác động lan tỏa đến những sản phẩm không hề bị áp thuế. Giá máy sấy quần áo cũng tăng vọt, mặc dù chúng không nằm trong danh sách bị áp thuế. Lý do là vì máy giặt và máy sấy thường được bán cùng nhau, và các công ty đã khéo léo tăng giá máy sấy để bù đắp thiệt hại từ thuế quan đối với máy giặt. Thậm chí, các nhà sản xuất trong nước - vốn không chịu tác động trực tiếp của thuế - cũng nhân cơ hội này để tăng giá sản phẩm của họ.

Câu chuyện tương tự đã xảy ra với ngành lốp xe dưới thời Obama. Vào năm 2009, chính quyền Obama đã áp thuế 35% lên lốp xe nhập khẩu từ Trung Quốc nhằm bảo vệ ngành sản xuất nội địa trước làn sóng hàng giá rẻ. Thuế suất này dần giảm xuống 30% vào năm 2010, 25% vào năm 2011 và hoàn toàn hết hiệu lực vào năm 2012.

Kết quả là nhập khẩu từ Trung Quốc giảm, nhưng chỉ mang lại lợi ích tối thiểu cho các nhà sản xuất Mỹ. Thay vào đó, nguồn cung đã chuyển sang Mỹ Latinh và các nước khác ở châu Á.

Ba năm sau, trong bài phát biểu Thông điệp Liên bang, Obama tuyên bố rằng nỗ lực này đã cứu được hơn 1,000 việc làm tại Mỹ. Tuy nhiên, một nghiên cứu của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson lại chỉ ra rằng để giải cứu 1,000 việc làm này, người tiêu dùng Mỹ phải trả thêm 1.1 tỷ USD chỉ trong năm 2011.

Tuy nhiên, không phải mọi thuế quan đều tạo ra cùng một tác động. Trường hợp của ti-vi là một ví dụ điển hình. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Trump đã áp thuế 25% đối với máy móc và thiết bị điện từ Trung Quốc, bao gồm cả ti-vi màn hình phẳng - sản phẩm mà hơn một nửa đến từ Trung Quốc đại lục vào thời điểm đó. Nhưng giá ti-vi vẫn tiếp tục giảm sau khi thuế quan được áp dụng, mặc dù tốc độ giảm có chậm lại.

Đáng chú ý, giá ti-vi chỉ tăng trong thời gian ngắn do gián đoạn chuỗi cung ứng trong đại dịch COVID-19, góp phần vào làn sóng lạm phát toàn cầu từ năm 2021, chứ không phải do tác động của thuế quan.

Trước khi Trump áp thuế, Trung Quốc là nguồn cung cấp ti-vi hàng đầu cho thị trường Mỹ vào năm 2017. Mặc dù nhập khẩu từ Trung Quốc vẫn tiếp tục tăng sau đó, nhưng tỷ trọng lớn hơn đã chuyển sang Mexico. Hiện nay, Trump đang đe dọa áp thuế đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Mexico - quốc gia hiện đang xuất khẩu nhiều hàng hóa sang Mỹ hơn bất kỳ nước nào khác.

Điện thoại thông minh là một trong những mặt hàng may mắn thoát khỏi cuộc chiến thương mại đầu tiên của Trump vào năm 2018. Tuy nhiên, lần này chúng có thể không còn may mắn như vậy nữa.

Đáng chú ý, giá điện thoại thông minh đã rẻ đi qua từng năm kể từ khi Cục Thống kê Lao động bắt đầu theo dõi chúng như một danh mục hàng hóa riêng biệt trong chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cách đây khoảng 5 năm. Với việc hàng rào thuế quan bổ sung 20% đối với hàng Trung Quốc sắp được áp dụng cho một số danh mục điện tử chính chưa từng bị ảnh hưởng trước đây, bao gồm cả điện thoại thông minh, câu hỏi đặt ra là liệu xu hướng giảm giá này có tiếp tục được duy trì hay không.

Vũ Hạo (Tổng hợp)

FiLi - 20:00:00 02/04/2025