Đề xuất thành lập Quỹ nhà ở quốc gia: Kỳ vọng đột phá cho nhà ở xã hội

Đề xuất thành lập Quỹ nhà ở quốc gia: Kỳ vọng đột phá cho nhà ở xã hội

Sáng 20/05, trong khuôn khổ kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã lắng nghe Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày tờ trình dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội (NƠXH).

Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày tờ trình dự thảo nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội

Theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, chăm lo nhà ở cho người dân, đặc biệt là các nhóm thu nhập thấp, luôn được Đảng và Nhà nước xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Dù nguồn lực nhà nước còn hạn chế, các chính sách về NƠXH thời gian qua đã góp phần tích cực cải thiện điều kiện sống của người dân, đặc biệt là công nhân trong các khu công nghiệp.

Tuy nhiên, tiến độ xây dựng NƠXH vẫn còn chậm, nhiều rào cản thủ tục khiến các doanh nghiệp e dè tham gia. Bên cạnh đó, sự thiếu vắng một định chế tài chính dài hạn để hỗ trợ triển khai các dự án cũng là điểm nghẽn lớn.

Trong số các giải pháp được nêu ra, đáng chú ý nhất là đề xuất thành lập Quỹ nhà ở quốc gia – một định chế tài chính ngoài ngân sách với chức năng huy động và phân bổ nguồn lực cho việc xây dựng quỹ NƠXH. Quỹ này dự kiến sẽ nhận vốn từ nhiều nguồn: ngân sách nhà nước, hỗ trợ tự nguyện trong và ngoài nước, khoản thu từ việc sử dụng đất đã đầu tư hạ tầng, bán tài sản công, và các nguồn hợp pháp khác.

Mục tiêu là tạo dòng vốn ổn định, bền vững cho việc đầu tư xây dựng NƠXH, nhà ở cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động – những đối tượng vốn dễ bị tổn thương trước áp lực giá nhà đất.

Rút ngắn thủ tục

Dự thảo nghị quyết còn đề xuất thí điểm nhiều cơ chế cải cách mang tính đột phá, trong đó có việc rút ngắn thủ tục hành chính, giao quyền cho UBND cấp tỉnh, Bộ Quốc phòng và Bộ Công an được chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời giao chủ đầu tư mà không cần qua đấu thầu. Với quy trình này, thời gian xử lý hồ sơ có thể rút ngắn từ hơn 275 ngày xuống còn 75 ngày – giảm khoảng 70% so với quy định hiện hành.

Bên cạnh đó, một số thủ tục khác như thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, báo cáo nghiên cứu khả thi cũng được đề xuất bỏ qua trong các trường hợp cụ thể. Nếu công trình áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố thì được miễn giấy phép xây dựng.

Việc lựa chọn nhà thầu thực hiện các dự án NƠXH dùng vốn công, vốn công đoàn hoặc vốn từ doanh nghiệp nhà nước cũng được đề xuất thực hiện theo hình thức chỉ định thầu rút gọn, nhằm đẩy nhanh quá trình triển khai.

Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết dự thảo không tạo ra thêm thủ tục hành chính mới mà tập trung phân quyền rõ ràng. Đồng thời, mọi chính sách đều bảo đảm nguyên tắc bình đẳng, không phân biệt giới tính, dân tộc trong việc tiếp cận NƠXH cũng như trong việc tham gia đầu tư phát triển.

Quốc hội nghe tờ trình dự thảo nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội

Cần kiểm soát chặt chẽ và chống trục lợi

Tuy tán thành với hướng đi mới, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh sự cần thiết phải thiết lập cơ chế phòng ngừa rủi ro, tránh việc trục lợi chính sách. Các chính sách đặc thù được đề xuất tuy thông thoáng và mang tính cải cách cao, nhưng nếu không kiểm soát tốt, sẽ tiềm ẩn nguy cơ lãng phí nguồn lực, thất thoát tài sản công và tiêu cực trong quản lý.

Đặc biệt, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng lưu ý về chức năng “đầu tư xây dựng” của quỹ nhà ở quốc gia – liệu quỹ có đủ tư cách và năng lực để trực tiếp làm chủ đầu tư, như yêu cầu của Luật Nhà ở và các luật liên quan? Việc làm rõ địa vị pháp lý, mô hình tổ chức và phạm vi hoạt động của quỹ được xem là tối quan trọng trước khi triển khai.

Ngoài ra, các nội dung trong Điều 5 của dự thảo – liên quan đến việc giao chủ đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư - cũng cần được rà soát lại để đảm bảo tính minh bạch, nhất quán, tránh áp dụng lẫn lộn giữa các dự án sử dụng và không sử dụng vốn đầu tư công.

Dự thảo Nghị quyết lần này không chỉ nhằm tạo cú hích cho NƠXH mà còn hướng đến cân bằng cung – cầu trên thị trường bất động sản, gián tiếp tác động tới phân khúc nhà ở thương mại, góp phần bình ổn giá và phát triển thị trường bất động sản theo hướng lành mạnh, bền vững.

Nếu được thông qua, đây có thể là một trong những chính sách đột phá nhất trong lĩnh vực NƠXH suốt nhiều năm qua – nơi người dân thu nhập thấp không chỉ mong đợi một mái nhà, mà là một cơ hội thực sự để an cư và ổn định cuộc sống.

Thanh Tú

FILI - 16:23:59 20/05/2025