PCI 2024: TP.HCM đạt điểm “tiến lên” nhưng tụt hạng

PCI 2024: TP.HCM đạt điểm “tiến lên” nhưng tụt hạng

Tuần qua, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tổ chức lễ công bố chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 2024 (PCI 2024). TP.HCM đạt 67.89 điểm, tăng 0,.7 điểm so với năm 2023 nhưng lại giảm xuống 2 bậc, từ 27 xuống vị trí 29 - thấp nhất từ trước đến nay, thấp nhất trong cụm thành phố trực thuộc trung ương.

Mặc cho những nỗ lực, cải cách trong hệ thống; kể cả những bước tiến đã được ghi nhận trong việc TP.HCM thăng hạn Chỉ số cải cách hành chính (PAR Index - tăng 12 bậc) và Chỉ số mức độ hài lòng của người dân đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS - tăng 9 bậc) năm 2024 thì hệ quả giảm nhẹ ở PCI 2024 đã cho thấy mức độ cải tiến thiếu ổn định và có những nghịch lý rất cần lý giải rõ để khắc phục “ngay và luôn”.

Điểm tăng đột biến được thể hiện ở các chỉ số thành phần như Tiếp cận đất đai (tăng 0.82 điểm tương đương 34 bậc) và Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp (tăng 0.44 điểm tương đương 27 bậc). So với năm trước, năm 2024, TP.HCM có 03 CSTP vượt trội về thứ hạng là Tiếp cận đất đai (tăng 34 bậc) và Tính năng động và tiên phong của chính quyền (tăng 27 bậc).

Quá trình khảo sát, thu thập đã ghi nhận những đánh giá tích cực của doanh nghiệp trong các tiêu chí như thời gian chờ đợi để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của TP.HCM là 14 ngày so với 30 ngày của cả nước, tức chỉ bằng ½ so với mặt bằng chung. 2 khó khăn, cản trở lớn là thiếu quỹ đất sạch thì thành phố cũng đạt 19% so với 25% của cả nước; khó khăn trong giải phóng mặt bằng thì thành phố đạt 9% trong khi cả nước là 19%.

Rõ ràng, những nỗ lực cải cách hành chính và nhất là sự xung kích của lãnh đạo chính quyền thành phố khi “đột thẳng” vào những vướng mắc chính, xuống hiện trường, ngồi lại với doanh nghiệp để trực tiếp tháo gỡ đã được chứng minh ở những con số nêu trên. Không gặp gỡ và kết luận chung chung mà gặp để giải quyết trên từng số dự án cụ thể, có theo dõi sát việc thực hiện các kết luận của người chủ trì sau mỗi buổi gặp, làm việc. Đó là điều rất đáng được ghi nhận.

Thế nhưng, ở chiều hướng khác lại có những con số giảm rất có vấn đề: đó là 2 chỉ số thành phần có trọng số 10% là Cạnh tranh bình đẳng, Thiết chế pháp lý và an ninh trật tự và 1 chỉ số có trọng số 15% là Chi phí không chính thức lại cùng sụt giảm điểm mạnh, kéo theo việc giảm trên bảng xếp hạng.

Ở đây cần làm rõ tại sao Chỉ số cải cách hành chính PAR Index tăng đến 13 bậc nhưng chỉ số thành phần Chi phí không chính thức ở PCI lại sụt giảm mạnh. Cũng như thành phố dẫn đầu về số hóa, nhất là chuyển đổi số trong hệ thống công vụ mà lại không triệt tiêu được “chi phí không chính thức” thì quả là rất có vấn đề.

Cũng như chỉ số Tiếp cận đất đai gia tăng lớn, sự năng động, sáng tạo của chính quyền cũng được ghi nhận tích cực nhưng chỉ số Gia nhập thị trường của thành phố vẫn nằm trong nhóm cuối bảng (xếp thứ 59/63 tỉnh, thành) hoặc chỉ số Tính minh bạch cũng lọt nhóm khá thấp trên bảng xếp hạng (46/63).

Như vậy, công cuộc số hóa gắn với cải cách hành chính một cách triệt để đã chưa thể đi vào thực tiễn. Vì nếu có, liệu sẽ lý giải như thế nào với các con số “màu xám” như sau: số ngày chờ đợi để nhận được thông tin, văn bản yêu cầu của thành phố đang cao hơn so với mặt bằng chung của cả nước. Tính minh bạch trong đấu thầu và khả năng tiếp cận tài liệu pháp lý cũng trên mức bình quân chung.

Đó là chưa nói đến các chỉ tiêu như Việc tỉnh ưu ái cho doanh nghiệp lớn gây khó khăn cho doanh nghiệp; Dễ dàng có được các hợp đồng từ cơ quan Nhà nước là đặc quyền dành cho các doanh nghiệp lớn; Miễn, giảm thuế TNDN là đặc quyền dành cho các doanh nghiệp lớn; Thủ tục hành chính nhanh chóng hơn là đặc quyền dành cho các doanh nghiệp lớn; Tỉnh ưu tiên giải quyết các khó khăn cho các doanh nghiệp lớn so với doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước thì thành phố đều đang có tỉ lệ cao hơn so với mặt bằng chung của cả nước.

Thật khó lý giải và chấp nhận việc một đầu tàu kinh tế mà chỉ số Cạnh tranh bình đẳng lại nằm trong nhóm cuối trên bảng xếp hạng - xếp thứ 51/63 tỉnh, thành phố!

Tất cả sẽ là bài toán khó cho một thành phố (sắp) mở rộng, khi một mặt bộ máy cần sớm hoàn thiện, vận hành với tốc độ cao; mặt khác phải gia tăng năng lực cạnh tranh - mà trước hết là cạnh tranh tự thân trong một guồng máy sau sáp nhập!

Quốc Học

FILI - 10:00:00 12/05/2025