Cuộc chơi xếp hạng tín nhiệm của Egan-Jones (kỳ 2): Phố Wall dấy lên nghi vấn

Cuộc chơi xếp hạng tín nhiệm của Egan-Jones (kỳ 2): Phố Wall dấy lên nghi vấn

Từ căn nhà 4 phòng ngủ ở ngoại ô Pennsylvania, Egan-Jones đã tăng trưởng nhanh chóng trong vài năm gần đây. Năm 2014, với 10 chuyên viên, công ty duy trì xếp hạng dài hạn cho khoảng 1,300 đơn vị phát hành, theo hồ sơ SEC. Đến năm 2023, số chuyên viên chỉ tăng gấp đôi nhưng số đơn vị chấm điểm lên gần gấp 4 lần, và xếp hạng của công ty được áp dụng cho hơn 14,000 công cụ nợ.

Egan-Jones tăng trưởng nhanh hơn cả nhân sự

Màu đen: Số lượng chuyên viên phân tích. Màu xanh: Số đơn vị phát hành được xếp hạng. Nguồn: Hồ sơ SEC, Bloomberg News. Lưu ý: Chỉ tính các xếp hạng dài hạn mà Egan-Jones có tư cách NRSRO

Một số đánh giá lạc quan của Egan-Jones đã tỏ ra quá mức. Năm ngoái, một công ty bắt đầu trễ hạn trả lãi chỉ 6 tuần sau khi được Egan-Jones xếp hạng BBB.

Nhà đầu tư Phố Wall lo ngại những trường hợp tương tự có thể tiếp tục xảy ra, nhất là khi kinh tế toàn cầu chịu áp lực từ các yếu tố như chiến tranh thương mại dưới thời Trump. S&P từng cảnh báo hồi tháng 5 rằng một số phân khúc thị trường tín dụng tư nhân có thể gặp khó khăn.

Egan-Jones bảo vệ thành tích của mình, khẳng định: “Dữ liệu cho thấy các nghĩa vụ mà chúng tôi đã xếp hạng thường thể hiện tốt hơn so với mức xếp hạng mà chúng tôi đưa ra, chứng minh chất lượng sản phẩm của chúng tôi”.

Ben Ashby, giám đốc đầu tư tại Henderson Rowe, một công ty đầu tư có trụ sở tại London, nhận định rằng nhiều năm lãi suất thấp đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của thị trường tín dụng tư nhân. Tuy nhiên, ông cảnh báo rằng khi kinh tế bắt đầu chậm lại, mức độ rủi ro thực sự có thể sẽ lộ diện. “Nhiều vấn đề đang âm ỉ phía trước”, ông nhận xét.

Trong bối cảnh đó, nhiều công ty từng góp phần thúc đẩy làn sóng tín dụng tư nhân lại đang dần rời xa Egan-Jones.

Các tài liệu quy định điều kiện phát hành nợ hoặc bán cổ phần cho một số quỹ, ngày càng nhiều nhà quản lý như Blue Owl Capital Inc., Golub Capital, HPS Investment Partners và bộ phận quản lý đầu tư của Morgan Stanley đã chỉ đích danh Egan-Jones là công ty xếp hạng duy nhất không đủ điều kiện đánh giá hợp lệ cho các thương vụ của họ. Quy định này thường đi kèm các điều khoản buộc bên vay phải trả lãi cao hơn nếu bị hạ xếp hạng tín dụng.

Đại diện các công ty này, cũng như BlackRock, Carlyle và Apollo, đều từ chối bình luận. Tuy nhiên, những người am hiểu nội bộ cho biết các điều khoản loại trừ Egan-Jones phản ánh ý kiến và phản hồi từ phía nhà đầu tư.

Tranh cãi công khai

Egan-Jones là một trong 10 “tổ chức xếp hạng thống kê được công nhận toàn quốc” (NRSRO) do SEC phê duyệt. Các xếp hạng tín dụng cá nhân của Egan-Jones và một số nhà cung cấp nhỏ khác, vốn được phát hành bí mật cho nhà đầu tư hoặc bên vay có nhu cầu, đã trở thành “hàng nóng” khi thị trường tín dụng tư nhân bùng nổ. Đến cuối năm 2023, các công ty bảo hiểm báo cáo có hơn 8,000 khoản đầu tư như vậy, gần gấp 3 lần năm 2019, theo NAIC - tổ chức đặt ra tiêu chuẩn cho ngành bảo hiểm.

Các công ty bảo hiểm không hề ảo tưởng về rủi ro. Nhiều chuyên gia đầu tư cho biết họ đôi khi “mua sắm” xếp hạng để linh hoạt đáp ứng yêu cầu vốn. Nếu dự đoán một công ty xếp hạng sẽ chấm BB (trái phiếu rác), họ có thể tìm đơn vị khác sẵn sàng gán BBB (đầu tư an toàn).

Một số giám đốc bảo hiểm thừa nhận đã sử dụng xếp hạng của Egan-Jones dù tin rằng khoản đầu tư rủi ro hơn mức xếp hạng. Một số khác giảm thiểu rủi ro bằng cách đặt hạn mức không chính thức cho các khoản đầu tư đó, hoặc coi chúng là chứng khoán xếp hạng thấp hơn trong mô hình quản trị rủi ro nội bộ.

Báo cáo của NAIC năm 2024, dù đã bị rút lại, từng chỉ ra rằng một số công ty xếp hạng nhỏ như Egan-Jones, KBRA và Morningstar DBRS thường chấm điểm nợ tư nhân cao hơn ít nhất 6 bậc so với Văn phòng Định giá Chứng khoán của NAIC. Báo cáo này bị gỡ khỏi website NAIC do vấp phải phản ứng dữ dội từ các công ty bảo hiểm và các hãng xếp hạng.

Đại diện NAIC cho biết nghiên cứu này “hiện chỉ dành cho cơ quan quản lý” và tổ chức vẫn đang phối hợp với các cơ quan quản lý bang để xây dựng khung đánh giá các nhà cung cấp xếp hạng. Trên website, NAIC thông báo báo cáo đang được biên tập lại để làm rõ phân tích và đảm bảo kết quả không bị hiểu sai hoặc sử dụng không phù hợp.

Dù vậy, nhiều tháng sau, tranh cãi vẫn chưa lắng xuống. Cuối tháng 5, KBRA công khai phản đối phương pháp luận và cỡ mẫu nhỏ của báo cáo, đồng thời chỉ trích Fitch đã viện dẫn nhiều kết quả NAIC trong một ấn phẩm nhằm hạ uy tín các đối thủ nhỏ hơn.

KBRA nhấn mạnh: “Trong nỗ lực khẳng định vị thế để tăng thị phần tín dụng tư nhân, Fitch dường như đã đi ngược lại 2 nguyên tắc nền tảng của bất kỳ công ty xếp hạng nào: liêm chính và nghiêm túc phân tích”. Đáp lại, Fitch cho biết báo cáo của họ dựa trên dữ liệu NAIC không chỉ năm 2024 mà cả các nghiên cứu trước đó, và sẽ cập nhật phân tích nếu NAIC cung cấp thông tin mới.

Hàng loạt thương vụ đổ vỡ

Cũng như nhiều công ty xếp hạng khác, một số doanh nghiệp được Egan-Jones đánh giá vẫn rơi vào cảnh vỡ nợ, thậm chí là những vụ việc gây chú ý lớn.

Một ví dụ điển hình là Chicken Soup for the Soul Entertainment Inc., công ty mẹ của Redbox thương hiệu nổi tiếng với các ki-ốt màu đỏ cho thuê phim. Tháng 4/2023, dù công ty này đang đối mặt với hàng loạt khó khăn tài chính, Egan-Jones vẫn giữ mức xếp hạng BBB (đầu tư an toàn) cho họ. Tuy nhiên, chỉ 14 tháng sau, Chicken Soup for the Soul Entertainment sụp đổ dưới áp lực nợ nần và phải nộp đơn phá sản, khi số dư tiền mặt chỉ còn khoảng 25,000 USD trong tài khoản, theo lời luật sư của công ty.

Chicken Soup for the Soul Entertainment Inc., công ty mẹ của Redbox, nộp đơn phá sản năm 2024. Ảnh: Mario Tama/Getty Images

Một trường hợp khác là 777 Partners, công ty đầu tư của Mỹ từng có ý định mua lại câu lạc bộ bóng đá Ngoại hạng Anh Everton nhưng thương vụ đổ bể do các vấn đề tài chính và quản trị. Egan-Jones từng xếp hạng nhiều khoản đầu tư của 777 Partners, trong đó có khoản vay 15 triệu USD cho OmniLatam một công ty fintech ở Bogota. Dù khoản vay này có lãi suất lên tới 14%, mức thường chỉ áp dụng cho đối tượng vay có xếp hạng rác sâu, Egan-Jones vẫn chấm BBB-. Sau khi 777 Partners sụp đổ vào năm ngoái, khoản vay này cũng bị xóa sổ.

Một ví dụ khác là Crown Holdings LLC, doanh nghiệp do nhà đầu tư bất động sản New York Moshe Silber điều hành. Egan-Jones đã xếp hạng nợ của Crown ở mức BBB (đầu tư an toàn), nhưng chỉ 6 tuần sau, công ty này đã vỡ nợ. Sau đó, Silber cùng 2 cộng sự thừa nhận tham gia vào một vụ lừa đảo thế chấp kéo dài nhiều năm.

Dữ liệu mù mờ

Giáo sư Samuel Bonsall từ Đại học Bang Pennsylvania cho biết, nghiên cứu của ông chỉ ra rằng xếp hạng của Egan-Jones thường khá ổn định khi đánh giá các doanh nghiệp cung cấp đầy đủ và minh bạch thông tin tài chính. Tuy nhiên, tín dụng tư nhân lại là lĩnh vực thiếu công khai, và đây chính là môi trường rủi ro lớn có thể ẩn náu. Ông nhận định:

“Trong các trường hợp thiếu thông tin và dữ liệu mù mờ như ở thị trường tư nhân, mô hình của họ hoạt động kém hiệu quả”.

Egan-Jones không chỉ nổi tiếng với quy trình đánh giá nhanh chóng và dễ dãi hơn các đối thủ, mà còn thu phí chỉ bằng một phần nhỏ so với các hãng xếp hạng lớn, theo những người am hiểu về giá cả của công ty.

Trong thông cáo, Egan-Jones khẳng định: “Chúng tôi đóng vai trò quan trọng trong ngành, cung cấp phân tích chính xác và hợp túi tiền, thường cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần vốn nhưng không đủ khả năng chi trả phí cho các hãng lớn”.

Tranh chấp pháp lý

Sean Egan từ lâu cho rằng các chuyên viên của ông ít có động cơ làm sai lệch đánh giá, bởi người mua chứ không phải người bán thường là bên trả tiền cho công ty. Tuy nhiên, cơ chế này cũng không ngăn được Egan-Jones và chính nhà sáng lập vướng vào rắc rối pháp lý.

Năm 2022, SEC cáo buộc Egan-Jones vi phạm xung đột lợi ích. SEC cũng cáo buộc cá nhân Sean Egan vi phạm quy định và cấm ông tham gia vào quy trình xác định xếp hạng của công ty. Egan-Jones đồng ý nộp phạt 1.7 triệu USD; Sean Egan nộp phạt 300,000 USD. Cả 2 bên đều không thừa nhận hay phủ nhận sai phạm.

Biểu tượng Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ - Ảnh: Daniel Heuer/Bloomberg

Đến năm 2024, hai cựu nhân viên là Michael Brawer và Philip Galgano tiếp tục kiện Egan và vợ là Wenrong Hu (khi đó là giám đốc điều hành công ty), cáo buộc vi phạm luật chứng khoán liên bang và bị trả thù vì tố cáo hành vi sai phạm lên SEC.

Họ cho rằng mình bị sa thải trái luật, bị gây áp lực và đe dọa sau khi gửi đơn tố cáo. Trong đơn kiện, 2 người tố cáo Egan và Hu đã gây áp lực buộc chuyên viên phân tích thay đổi xếp hạng sơ bộ để thu hút khách hàng tiềm năng trả tiền cho xếp hạng cuối cùng, cũng như điều chỉnh xếp hạng nhằm tạo cảm giác Egan-Jones nhất quán với các hãng lớn. Vụ kiện hiện vẫn đang được tòa án xem xét

Egan-Jones cho biết không thể bình luận về vụ kiện đang diễn ra nhưng công ty kiên quyết bác bỏ cáo buộc và sẽ tự bảo vệ mình trước tòa.

Ludovic Phalippou, giáo sư tài chính và kinh tế tại Trường Kinh doanh Said, Đại học Oxford, cho rằng thị trường tư nhân có thể khuếch đại xung đột lợi ích vì ít bên cho vay kiểm soát nhiều hoạt động và các công ty xếp hạng sẽ muốn giữ quan hệ tốt với họ.

“Trong môi trường đó, câu nói ‘hãy cho tôi biết động cơ, tôi sẽ cho bạn biết kết quả’ có thể rất đúng”, ông nhận định.

Cuối năm 2024, Sean Egan bán ngôi nhà trên đường Haverford Station với giá 865,000 USD, theo hồ sơ bất động sản. Nơi này sau đó được một phòng khám tâm lý tiếp quản. Hiện Egan-Jones đặt trụ sở pháp lý tại King of Prussia, Pennsylvania, cách đó không xa. Đáng chú ý, cùng địa chỉ này còn có một phòng trò chơi thực tế ảo, và một trong những trò chơi chính của khu này là “Hang ổ của tỷ phú”.

* Cuộc chơi xếp hạng tín nhiệm của Egan-Jones (kỳ 1): 20 chuyên viên "cân" hơn 3,000 thương vụ

Quốc An (Theo Bloomberg)

FILI - 18:00:00 06/06/2025