Đường đua thị phần chứng khoán phái sinh

Đường đua thị phần chứng khoán phái sinh

Số lượng tài khoản giao dịch phái sinh đã đạt hơn 2 triệu vào cuối tháng 4/2025. Bên cạnh thị trường cơ sở, thị trường phái sinh cũng là sân chơi cạnh tranh thị phần khốc liệt của các công ty chứng khoán.

Kể từ khi chính thức ra mắt vào năm 2017 trên HNX, các sản phẩm phái sinh như hợp đồng tương lai chỉ số VN30 đã thu hút sự quan tâm lớn từ các nhà đầu tư. Theo thống kê, khối lượng giao dịch hợp đồng tương lai tăng trưởng trung bình hơn 30% mỗi năm, số lượng tài khoản giao dịch phái sinh hơn 1.8 triệu, tính tới cuối năm 2024, và vượt 2 triệu vào cuối tháng 4/2025.

Thị trường phái sinh đi vào hoạt động đã tạo thêm một “sàn đấu” mới cho các công ty chứng khoán (CTCK).

Trong lĩnh vực môi giới, thị phần là một chỉ số then chốt phản ánh năng lực cạnh tranh, khả năng thu hút khách hàng và mức độ hiện diện trên thị trường của CTCK. Thị phần không chỉ đại diện cho số lượng hợp đồng được môi giới, mà còn là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố: uy tín thương hiệu, chất lượng dịch vụ, nền tảng công nghệ, đội ngũ tư vấn, và đặc biệt là mức độ hài lòng của nhà đầu tư.

Giữ được thị phần lớn đồng nghĩa với việc công ty có ảnh hưởng đáng kể đến thanh khoản thị trường, đồng thời có khả năng thu hút dòng vốn và khách hàng mới, từ đó tạo ra lợi thế quy mô và mở rộng hệ sinh thái tài chính (cho vay ký quỹ, tư vấn đầu tư...).

Ngược lại, sự sụt giảm thị phần thường báo hiệu những thách thức trong chiến lược kinh doanh, thiếu đổi mới hoặc mất dần sự quan tâm từ khách hàng.

Những năm đầu, thị phần môi giới hợp đồng tương lai nằm trong tay các công ty top đầu thị phần môi giới cổ phiếu như SSI, HSC, VNDIRECT. Tuy nhiên, chỉ sau 2 năm, ngôi vương phái sinh nhanh chóng rơi vào tay VPS (tiền thân là VPBS). Từ việc nắm thị phần chỉ 3.63% vào năm 2017, VPS đã vươn lên dẫn đầu với đỉnh điểm 59.16% vào năm 2023, trước khi có chiều hướng giảm về mức 50.64% trong quý 1/2025 - vẫn bỏ xa các đối thủ xếp sau.

Thành công vượt trội của VPS đến từ chiến lược "đánh chiếm thị phần bằng chi phí thấp và công nghệ cao". Trong giai đoạn 2019-2022, công ty này triển khai nhiều chính sách ưu đãi phí giao dịch cực thấp, thậm chí miễn phí trong một số trường hợp, nhằm thu hút lượng lớn nhà đầu tư cá nhân, đặc biệt là F0 (nhà đầu tư mới gia nhập thị trường).

Cùng với đó, VPS tập trung đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ, giao diện giao dịch đơn giản, tốc độ xử lý lệnh nhanh và dịch vụ hỗ trợ khách hàng hiệu quả. Nhờ vậy, công ty chiếm trọn niềm tin của nhiều người thuộc thế hệ nhà đầu tư trẻ, thích giao dịch nhanh, tiện lợi qua nền tảng số.

Với sự trỗi dậy của VPS, các công ty truyền thống như SSI, HSC hay VNDIRECT - vốn từng chiếm thị phần cao - bắt đầu rơi vào thế phòng thủ hoặc mất dần thị phần.

Điển hình, SSI từ mức 28.28% năm 2017 giảm đều qua từng năm, còn 3.11% trong quý 1/2025. HSC và VNDIRECT cũng có xu hướng tương tự. Điều này cho thấy sức ép từ VPS đã làm thay đổi trật tự thị trường, đẩy nhanh quá trình cạnh tranh dựa trên công nghệ và chi phí.

Từ năm 2017 đến nay, số lượng công ty tham gia thị trường phái sinh liên tục tăng, kéo theo áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt. Các công ty top đầu những năm trước đang phải đối mặt với sự bám đuổi quyết liệt từ các đối thủ mới nổi như TCBS, DNSE…

Sự cạnh tranh không chỉ nằm ở phí giao dịch - vốn ngày càng tiến gần về 0 - mà còn nằm ở chất lượng nền tảng giao dịch, trải nghiệm người dùng, tốc độ xử lý lệnh, và khả năng tích hợp các dịch vụ tài chính số.

Trong bối cảnh khách hàng ngày càng trẻ hóa và ưu tiên tiện ích công nghệ, các CTCK buộc phải thích nghi nhanh chóng nếu không muốn đánh mất thị phần. Nhà đầu tư cũng dần yêu cầu đa dạng hơn với sản phẩm môi giới do CTCK cung cấp. Sự phân hóa nhu cầu của nhà đầu tư, đòi hỏi dịch vụ chuyên sâu, cá nhân hóa hơn thay vì chỉ dựa vào chi phí thấp.

Ngoài ra, xu hướng số hóa trong môi giới chứng khoán đang khiến ranh giới giữa công ty tài chính truyền thống và nền tảng công nghệ ngày càng mờ nhạt. Điều này càng làm thị trường trở nên năng động, mở ra cơ hội cho các tên tuổi mới nếu họ đi đúng hướng - như trường hợp DNSE là một ví dụ điển hình.

Trên đường đua phái sinh, DNSE đang là ngôi sao mới nổi với tốc độ thăng hạng vượt bậc. Dù không xuất hiện trong top 10 trước năm 2022, thị phần của CTCK công nghệ này nhanh chóng tăng mạnh từ 6.14% năm 2023 lên 16.72% trong quý 1/2025 và xếp ở vị trí thứ 2 trên bảng xếp hạng. Chỉ tính hết quý 1/2025, DNSE đã thu hút được hơn 54,500 nhà đầu tư mở tài khoản chứng khoán phái sinh, gấp gần 2.5 lần so với cùng kỳ năm 2024.

CTCK này đang có nhiều chiến lược để phát triển mạnh ở thị trường phái sinh. Định vị là CTCK công nghệ, DNSE hướng đến chứng khoán phái sinh như một thị trường ngách để thu hút khách hàng. Nhìn nhận rõ những rào cản khiến nhà đầu tư chùn bước, DNSE tập trung đẩy mạnh những lợi thế công nghệ để xây dựng sản phẩm phái sinh có tốc độ giao dịch nhanh, ổn định, hệ thống quản trị cho vay thông minh, tỷ lệ cọc mở hợp đồng cạnh tranh...

DNSE tiếp tục cung cấp các sản phẩm giao dịch phái sinh với nhiều tính năng công nghệ hiện đại, đáp ứng tối đa nhu cầu nhà đầu tư: Sản phẩm Future X nổi bật với tỷ lệ ký quỹ hấp dẫn chỉ 18.48%, thấp hơn so với trung bình thị trường, giúp nhà đầu tư tối ưu hóa vốn. Bên cạnh đó, DNSE cũng xây dựng chương trình hỗ trợ khách hàng: Đội ngũ tư vấn chuyên nghiệp luôn sẵn sàng hỗ trợ nhà đầu tư trong suốt quá trình giao dịch. Nộp/rút tiền cọc tối ưu - 24/7 và tốc độ lệnh nhanh nhất. Cho phép giao dịch chứng khoán cơ sở và phái sinh trên cùng một tài khoản, mang lại trải nghiệm mượt mà và tiết kiệm thời gian.

Ông Nguyễn Hoàng Giang - Chủ tịch HĐQT DNSE từng nhấn mạnh rằng, tỷ lệ rời bỏ của khách hàng với sản phẩm phái sinh của DNSE gần như bằng 0. Dù vậy, thị phần không phải mục tiêu duy nhất DNSE hướng đến. Công ty nhắm đến sự phát triển bền vững của thị trường phái sinh nhằm mang lại những lợi ích dài hạn.

Thị trường phái sinh là nơi nhà đầu tư có thể tận dụng các cơ hội đầu tư như hưởng lợi từ biến động hai chiều của thị trường (long/short) và sử dụng đòn bẩy cao để tăng hiệu quả sử dụng vốn. Do đó, các yếu tố công nghệ, hệ thống giao dịch cũng như phí giao dịch đóng vai trò quan trọng trong chiến lược thu hút nhà đầu tư tham gia giao dịch tại CTCK.

Tháng 5 vừa qua, hệ thống công nghệ thông tin mới (KRX) của thị trường chứng khoán Việt Nam đã chính thức vận hành. Hệ thống mới hứa hẹn sẽ là nền tảng để xây dựng nhiều sản phẩm mới cho thị trường phái sinh. Với sự đa dạng về sản phẩm, thị trường sẽ càng sôi động hơn, từ đó tạo điều kiện để các CTCK mở rộng mảng phái sinh. Tuy nhiên, kèm theo đó là thách thức cạnh tranh. Nhưng cơ hội vẫn sẽ đến với những ai bắt kịp xu thế và có chiến lược đúng đắn.

Chí Kiên

FILI - 12:00:00 06/06/2025